COLOSTRUM TABLET 820MG/45 IGG: Câu hỏi và đáp án môn triết học Mác, Lê-nin

Câu 1: Trình bày định nghĩa vật chất của Lên Nin và ý nghĩa phương pháp luận của định nghĩa này

- Định nghĩa vật chất của Lênin: Phát biểu “ Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh, và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”.

Phân tích định nghĩa:

− Vật chất là 1 phạm trù TH thì nó khác với vật chất trong KHTN và trong đời sống hàng ngày:

− Vật chất trong KHTN, trong đời sống hàng ngày là các dạng vật chất cụ thể, tồn tại hữu hình, hữu hạn; có sinh ra có mất đi, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác. Chúng bao gồm vật chất dưới dạng hạt, trường, trong TN, XH, dưới dạng vĩ mô, vi mô rất phong phú đa dạng.

− Vật chất với tính cách là 1 phạm trù TH tức là vật chất đã được khái quát từ tất cả các sinh vật cụ thể. Do đó, nó tồn tại vô cùng vô tận, không có khởi đầu, không có kết thúc, không được sinh ra, không bị mất đi; đây là phạm trù rộng nhất, vì thế không thể quy nó vào các vật cụ thể để hiểu nó.

− Vật chất là “thực tại khách quan”, “tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”. Nghĩa là vật chất là tất cả những gì tồn tại thực, tồn tại khách quan ở bên ngoài, độc lập với cảm giác, ý thức con người, không lệ thuộc vào cảm giác, ý thức. Đây là thuộc tính quan trọng nhất của vật chất, là tiêu chuẩn để phân biệt cái gì là vật chất, cái gì không là vật chất. Điều đó khẳng định vật chất có trước, cảm giác ý thức có sau, vật chất là nguồn gốc khách quan của cảm giác, của ý thức.

− Vật chất tồn tại không huyền bí mà nó là “thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh”. Điều này khẳng định con người có khả năng nhận thức thế giới vật chất, chỉ có những điều chưa biết chứ không thể có những điều không biết.

Ý nghĩa phương pháp luận:

− Định nghĩa này đã bao quát cả 2 mặt của vấn đề cơ bản của TH, thể hiện rõ lập trường DV biện chứng.

− Coi vật chất là có trước, ý thức có sau, vật chất là nguồn gốc khách quan của cảm giác, ý thức, ý thức con người là sự phản ánh của thực tại khách quan đó. Con người có khả năng nhận thức thế giới

− Định nghĩa này bác bỏ quan điểm duy tâm về phạm trù vật chất. (Vật chất có trước, ý thức có sau, vật chất là nguồn gốc của ý thức).

− Định nghĩa này khắc phục tính chất siêu hình, máy móc trong quan niệm về vật chất của CNDV trước Mac (quan niệm vật chất về các vật thể cụ thể, về nguyên tử, không thấy vật chất trong đời sống xã hội là tồn tại).

− Định nghĩa vật chất của Lê Nin bác bỏ quan điểm của CNDV tầm thường về vật chất (coi ý thức cũng là 1 dạng vật chất)

− Định nghĩa này bác bỏ thuyết không thể biết.

− Định nghĩa này đã liên kết CNDV biện chứng với CNDV lịch sử thành một thể thống nhất. (vật chất trong TN, vật chất trong xã hội đều là những dạng cụ thể của vật chất mà thôi, đều là thực tại khách quan).

− Mở đường cổ vũ cho KH đi sâu khám phá ra những kết cấu phức tạp hơn của thế giới vật chất

2. Trình bày nguồn gốc (tự nhiên & xã hội) của ý thức; bản chất của ý thức

Nguốn gốc tự nhiên:

− Bộ não người là kết quả của quá trình tiến hóa lâu dài cả về mặt sinh học và XH.

− Bộ não người có cấu tạo phức tạp: 15-17 tỷ nơron thần kinh gồm chất trắng, xám…. Phản xạ có điều kiện và không điều kiện.

− Ý thức được sinh sống cù̀ng với sự hoạt động của não bộ, não bộ bị tổn thương, ý thức bị rối loạn

− Không thể có ý thức tách rời với não bộ như CNDT quan niệm.

Nguồn gốc xã hội

− Sự ra đời của ý thức phải thông qua lao động và giao tiếp quan hệ XH bằng ngôn ngữ.

- Vai trò của lao động

− Lao động làm tư thế con người đứng thẳng, chân tay khéo léo.

− Ăn thịt chín làm cho tư duy phát triển.

− Tạo ra công cụ, sử dụng công cụ cải tạo tự nhiên.

− Ý thức ra đời không phải tác động giản đơn của hiện thực vào não bộ con người mà quan trọng là lao động cải tạo thế giới khách quan.

- Vai trò ngôn ngữ

− Ngôn ngữ ra đời, phát triển, liên kết con người trong lao động và giao tiếp, ngôn ngữ là cái vỏ vật chất của tư duy, là hình thức trực tiếp của tư tưởng, là hệ thống tín hiệu thứ 2, tư tưởng chỉ có thể diễn ra bằng phương tiện ngôn ngữ. Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp, trao đổi tư tưởng, tình cảm, phương tiện tổng kết, khái quát kinh nghiệm giúp cho hoạt động thực tiễn tốt hơn.

− Anghen : “sau lao động cùng với……”.

Bản chất của ý thức

− CNDV tầm thường quy ý thức về vật chất.

− CNDT cho rằng ý thức là 1 thực thể độc lập, là nguồn gốc của thế giới.

= > Cả 2 quan niệm trên đều sai lầm.

− CNDV biện chứng quan niệm: ý thức là sự phản ánh thế giới xung quanh vào não bộ con người, là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Là hình ảnh chủ quan vì nó không có tính vật chất, nó là hình ảnh tinh thần. “ý thức chỉ là vật chất được di chuyển vào trong bộ óc người và được cải biến đi ở trong đó”.

− Không phải cứ 1 bên là não bộ, 1 bên là thế giới khách quan thì não bộ có ý thức. Mà sự phản ánh ý thức là sự phản ánh chủ động, tích cực, có mục đích, thông qua lao động, phản ánh ở đây là phản ánh sang tạo khác tâm lý động vật. Ý thức phản ánh thế giới khách quan dưới dạng quy luật, bản chất vì thế có thể giúp con người chi phối sự phát triển của SV.

− Ý thức mang bản chất xã hội: sự ra đời, tồn tại, phát triển của ý thức gắn liền với hoạt động thực tiễn lịch sử, chịu sự chi phối không chỉ của quy luật sinh học mà chủ yếu bắt nguồn từ quy luật xã hội, do nhu cầu giao tiếp xã hội và các điều kiện sinh hoạt hiện thực của con người quy định. Mac “ngay từ đầu ý thức đã mang bản chất xã hội, và vẫn là như vậy chừng nào con người còn tồn tại”; ý thức là phản ánh lợi ích.

− Cấu tạo của ý thức:

● Ý thức có cấu tạo phức tạp:

− Tri thức: yếu tố quan trọng nhất

− Xúc cảm: sự nhạy cảm

− Tình cảm: sở thích, mong muốn.. khát vọng của con người

− Ý chí: nghị lực, sự quýêt tâm.

− Tri thức là phương thức tồn tại của ý thức, ý thức của con người về sự vật càng nhiều thì tri thức về sự vật càng cao.

− Nhấn mạnh tri thức là yếu tố cơ bản nhất, giúp ta tránh được quyết định chỉ coi ý thức là tình cảm, ý chí, niềm tin _ cơ sở của CN chủ quan, duy ý chí, niềm tin mù quáng.

− Giữa các yếu tố có sự tác động qua lại, song về cơ bản nội dung của ý thức luôn hướng tới tri thức.

3. Trình bày nguyên lý mối liên hệ phổ biến của các sự vật hiện tượng, và ý nghĩa phương pháp luận của nguyên lý này

Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến

1. Tính phổ biến của mối liên hệ

a. Quan điểm siêu hình

− Coi các SV, hiện tượng của hiện thực tồn tại trong trạng thái tách rời, cô lập, bất biến, cái nào riêng cái ấy, cái này cạnh cái kia, hết cái này đến cái kia. Mọi vật là một đống hỗn độn những ngẫu nhiên, giữa chúng không có sự liên hệ, phụ thuộc, rang buộc lẫn nhau, nếu có chỉ là những sự liên hệ giản đơn, bề ngoài, không cơ bản.

b. Quan điểm biện chứng :

− Mọi SV, hiện tượng của hiện thực chằng chịt, vô tận các mối liên hệ, không có cái nào tồn tại một mình, mà chúng gắn bó, rang buộc, làm điều kiện, tiền đề, làm trung gian cho nhau, tác động lẫn nhau, đấu tranh và chuyển hoá lẫn nhau. Liên hệ trong thế giới là phổ biến CM

+ Trái đất, mặt trời, các hành tinh của Thái Dương hệ có sự liên hệ lẫn nhau.

+ Thái Dương hệ có sự liên hệ với kết cấu vật chất lớn hơn - thiên hà…..

+ Ở trên trái đất con người, động vật, thực vật có sự liên hệ lẫn nhau và liên hệ với môi trường

+ Trong đời sống XH các lĩnh vực KT,CT,VH,XH,TT có sự liên hệ lẫn nhau.

+ Trong 1 nuớc các giai tầng, dân tộc có sự liên hệ lẫn nhau.

+ Các nước và cả thế giới có sự liên hệ lẫn nhau.

+ Các vật chất và các tinh thần có sự liên hệ lẫn nhau.

+ Trong SV, các bộ phận, các mặt cấu thành SV có sự liên hệ…

+ Electron liên hệ với hạt nhân.

+ Âm liên hệ với dương; hút, đẩy; BD, DT; ĐH, dị hoá, LLSX, QHSX.

− Các khâu của quá trình nhận thức có sự liên hệ ….

− Như vậy, mọi SV, hiện tượng của HTKQ đều có sự liên hệ lẫn nhau, không thể tìm thấy ở bất cứ đâu, trong bất cứ lĩnh vực nào, với bất cứ thời gian nào, có các SV, hiện tượng tồn tại 1 cách hoàn toàn riêng lẽ, cô lập.

− Liên hệ là đặc tính khách quan và phổ biến của mọi SV, hiện tượng.

− Sự liên hệ làm cho các bộ phận, các yếu tố, các mặt cố kết với nhau tạo thành SV.

− Còn sự tác động qua lại giữa các yếu tố, các mặt , các bộ phận bên trong sinh vậ t làm cho SV vận dộng, biến đổi và phát triển.

2. Tính muôn vẻ của sự liên hệ

− Có mối liên hệ bên trong: là sự liên hệ giữa các yếu tố, các mặt của 1 SV.

− Có mối liên hệ bên ngoài: là sự liên hệ lẫn nhau giữa các SV

− Có mối liên hệ trực tiếp: là liên hệ không qua khâu, yếu tố trung gian

− Liên hệ gián tiếp: là liên hệ thong qua nhiều khâu trung gian

− Có mối liên hệ tất nhiên, liên hệ ngẫu nhiên.

− Liên hệ biện chứng không bản chất:

− Liên hệ chủ yếu và không chủ yếu

− Liên hệ không gian, liên hệ thời gian

− Phân biệt các mối liên hệ chỉ là tương đối, vì mỗi loại liên hệ chỉ là 1 hình thức, 1 khâu, 1 bộ phận của mối liên hệ phổ biến chung.

− Vị trí, vai trò của từng mối liên hệ co khác trong việc quy định, sự vận động, phát triển của SV: những mối liên hệ bên trong, trực tiếp, cơ bản, tất nhiên thống giữ vai trò quyết định sự vận động, phát triển của SV.

− Như vậy, sự liên hệ của các sv, hiện tượng là vô cùng, vô tận, phức tạp. Đặc biệt trong lĩnh vực xã hội các mối liên hệ thường đan xen, chồng chéo chằng chịt do mỗi chủ thể hoạt động theo đuổi những mục đích khác, thậm chí trái chiều nhau, gây nhiễu loạn, che mờ bản chất sv không dễ gì nhận thức nỗi.

Ý nghĩa của việc nghiên cứu mối liên hệ phổ biến

− Chủ thể phải có quan điểm toàn diện khi xem xét sv, hiện tượng , quan điểm toàn diện là nguyên tắc quan trọng nhất của phương pháp biện chứng Macxít. Phải khắc phục quan điểm phiến diện 1 chiều.

− Để nhận thức đúng đắn sv, phải xem xét nó không chỉ ngay trong bản thân nó, mà còn trong sự liên hệ của nó với sự vật khác.Thấy tổng hoá của những quan hệ muôn vẻ của SV đó với Sv khác: cho biết anh chơi với ai , tôi sẽ nói anh là người như thế nào

− Lê Nin “muốn thực sự hiểu được SV cần phải nhìn bao quát và nghiên cứu tất cả các mặt,các mối liên hệ và quan hệ trực tiếp và gián tiếp của sự vận đó. Chúng ta không thể làm được điều đó 1 cách hoàn toàn đầy đủ, nhưng sự cần thiết phải xem xét tất cả mọi mặt sẽ đề phòng cho chúng ta khỏi phạm phải sai lầm và sự cứng nhắc.”

− Xem xét toàn diện nhưng không tràn lan, phải có trọng tâm, trọng điểm, phải đánh giá đúng vai trò của từng mối liên hệ. Phải rút ra được những mối liên hệ cơ bản, chủ yếu quan điểm bản chất và phương hướng vận động, phát triển của SV.

− Nắm bắt các mối quan hệ cơ bản của SV trong điều kiện không gian, thời gian xác định, vì thế quan điểm toàn diện ở đây bản thân nó đã bao hàm quan điểm lịch sử cụ thể.

Liên hệ:

− Trong CM DTDC, Đảng ta xem xét toàn diện XH nước ta chỉ ra 2 mục tiêu: mục tiêu giữa nhân dân ta với CNĐQ. Mục tiêu giữa nhân dân ta trước hết là nông dân với địa chủ phong kiến, trong đó mục tiêu thứ nhất là chủ yếu cần tập trung giải quyết, có giải quyết được mục tiêu cơ bản chủ yếu này mới giải quýêt được các mục tiêu còn lại.

− Trong cách mạng XHCN, trong đổi mới Đảng ta khẳng định: đổi mới phải toàn dân: CT, KT, VH, XH, HTCT, song phải có trọng tâm trọng điểm, có khâu then chốt, giải quyết khâu then chốt sẽ tạo cơ sở đổi mới các khâu khác, lĩnh vực khác. Đảng ta chọn đổi mới kinh tế trước đổi mới HTCTrị.

4. Trình bày nội dung và ý nghĩa phương pháp luận của quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập

Nội dung:

1. Mâu thuẫn là hiện tượng khách quan và phổ biến

a. Quan điểm siêu hình:

− Phủ nhận mâu thuẫn bên trong của các sự vật, hiện tượng

− Sự vật là cái gì đó đồng nhất thuần tuý, không có mâu thuẫn bên trong. Nếu có mâu thuẫn thì SV sẽ bị vỡ ra và không thể tồn tại được, chỉ có sự xung đột, mâu thuẫn giữa các SV với nhau mà thôi.

− Tư duy của người ta về SV có thể có mâu thuẫn, và như vậy tư duy đó là sai lầm là không đáng tin cậy

b. Quan điểm biện chứng:

− Mọi sự vật là 1 thể thống nhất của các mặt đối lập.

− Mặt đối lập là những mặt, những thuộc tính, những khuynh hướng trái ngược nhau hợp thành chỉnh thể tạo nên sự vật.

− Các mặt đối lập liên hệ rang buộc đấu tranh tác động lẫn nhau tạo thành môi trường.

− Mâu thuẫn là hiện tương khách quan: tồn tại trong lòng SV, do kết cấu của bản chất SV quy định.

− Mâu thuẫn là hiện tượng phổ biến: tồn tại của TN, XH, TD:

● Âm – dương , hút - đẩy , ĐH – DH , LLSX – QHSX , CSHT – KTTT , TTBT, Bốc lột - Bị bốc lột , TTXH – YTXH , Đúng – sai , chân lý – sai lầm.

== Mâu thuẫn tồn tại trong suốt quá trình phát triển của SV, hiện tượng: Không có SV nào lại không có mâu thuẫn, không có giai đoạn nào trong sự phát triển của SV mà không có mâu thuẫn, mâu thuẫn này mất đi thì mâu thuẫn khác hình thành ( vận động cơ học là 1 mâu thuẫn, trong ánh sang thuần tuý thì cũng không thấy gì múôn tồn tại được thì phải chứa mâu thuẫn. Khi mâu thuẫn không còn thì SV không còn tồn tại. Mọi SV hiện tượng kể cả con người không thoát khỏi mâu thuẫn.

2. Sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập

a. Sự thống nhất của các mặt đối lập:

− Là các mặt đối lập hợp thành chỉnh thể thống nhất, chúng liên hệ, nương tựa, ràng buộc, làm tiền đề cho nhau, phụ thuộc, gắn bó, không tách rời hay đồng nhất .

− Vị trí vai trò của thống nhất: thống nhất là tạm thời, tương đối, thoáng qua, có điều kiện, thống nhất chỉ diễn ra trong một thời gian nhất định, tương ứng với trạng thái đúng, tương đối của SV, khi SV vẫn còn là nó.

==Thống nhất là điều kiện, tiền đề của các mặt đối lập, không có thống nhất thì không có đấu tranh.

b. Sự đấu tranh của các mặt đối lập:

− Thống nhất không tách rời đấu tranh của các mặt đối lập.

− Thống nhất là thống nhất của các mặt đối lập, các mặt đối lập không nằm yên bên nhau mà chúng quy định lẫn nhau, tác động, đấu tranh lẫn nhau, vận động, phát triển trái ngược nhau, bài trừ, phủ định nhau, nhằm vào nhau mà chuyển hoá.

− Đấu tranh không theo nghĩa đen.

== Vai trò của đấu tranh là tuyệt đối, vĩnh viễn, vì đấu tranh diễn ra liên tục, thường xuyên, không ngừng trong suốt quá trình tồn tại của SV, tương ứng với trạng thái vận động, biến đổi, phát triển tuyệt đối và vĩnh viễn của SV.

== Đấu tranh là nguồn gốc, động lực bên trong của mọi sự vận động, phát triển của sự vật.

c. Trình tự phát triển của mâu thuẫn:

− Đồng nhất chuyển thành khác nhau, chuyển thành đối lập, chuyển thành mâu thuẫn gay gắt và chuyển hoá lẫn nhau

3. Sự chuyển hoá của các mặt đối lập

− Chuyển hoá từng phần, từng mặt từng khía cạnh của bản chất sự vật thành cái độc lập với nó: gần mực thì đen; tư sản và vô sản chuyển hoá nhau: vô sản rèn luyện trong Đại CN nên nó có trí thức, giai cấp tư sản cung cấp tri thức cho vô sản trong cuộc chống phong kiến. Một số tư sản bị phá sản rơi vào giai cấp vô sản, những nhà tri thức tư sản chuyển hoá thành tri thức vô sản (Mác).

● Giai cấp vô sản nhiễm phải những thói hư tật xấu của giai cấp tư sản.

● Giai cấp nông dân nhiễm phải hệ tư tưởng của giai cấp phong kiến.

− Chuyển hoá từ mặt đối lập này đến mặt đối lập kia: thẳng đến cong, (đường thẳng trên trái đất), thiện đến ác: người mẹ ác nhất là người mẹ cho con ăn chán mọi cái, vì thế đời không còn ý nghĩa.

● Luyện tập trên thao trường bôi bác thì ra trận sẽ chết, rèn tốt sẽ không chết. :

● Thương cho roi cho vọt , ghét cho ngọt cho bùi

● Thuốc đắng dã tật .Thầy, bạn, kẻ thù

− Cả 2 mặt đối lập chuyển thành 2 mặt đối lập mới: Xã hội nô lệ bị xoá bỏ thì xã hội phong kiến với 2 giai cấp đối lập mới ra đời.

== Sự vật mới ra đời lại hình thành trong nó những mặt đối lập mới, tạo nên mâu thuẫn mới, mâu thuẫn này phát triển đến đỉnh cao được giải phóng làm cho SV biến thành SV mới.

== Như vậy do chứa đựng mặt đối lập tạo nên mâu thuẫn bên trong làm cho SV không ổn định, không tồn tại vĩnh viễn, làm cho nó vận động, biến đổi, làm nó vừa là nó, vừa không phải là nó…. Vì lẽ đó đấu tranh trong các mặt đối lập là nguồn gốc, động lực bên trong của mọi sự vận động, phát triển.

Ý nghĩa và phương pháp luận

− Mâu thuẫn là hiện tượng KQ, phổ biến, bất kỳ SV nào cũng chứa mâu thuẫn; không ở đâu không có mâu thuẫn, không bao giờ không có mâu thuẫn ; tồn tại được phải chứa mâu thuẫn; tìm những nơi không có mâu thuẫn thì không thể có được; không nên đứng núi này trông núi nọ; ở trong chăn mới biết chăn có rận; trước đói cốt sao no, nay no đẻ ra nhiều mâu thuẫn mới phức tạp, chịu đựng được mâu thuẫn là thước đo nghị lực con người.

− Nắm mâu thuẫn là nắm bản chất SV, vì thế phải tuân theo nguyên tắc. Phản đối cái thống nhất và nhận thức các mặt đối lập của nó.

− Phải biết phân tích cụ thể 1 mâu thuẫn cụ thể: biết phân loại mâu thuẫn; thấy trình tự phát triển của mâu thuẫn; tìm cách giải quyết cụ thể 1 mâu thuẫn cụ thể.

− Nắm vững nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn. Đó là đấu tranh của các mặt đối lập, không được điều hoà môi trường, đó là điểm phân biệt…

5 Trình bày nội dung và ý nghĩa chuyển hóa từ những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất và ngược lại

Nội dung quy luật

1. Khái Niệm Chất

− Định nghĩa: là phạm trù TH dùng để chỉ tính quy định bên trong vốn có của sv, hiện tượng, là sự thống nhất hữu cơ của các thuộc tính, các yếu tố cấu thành sv, nói lên sv đó là gì, phản biệt nó với sv ht khác nhau.

Phân tích:

− Chất của sv là cái khách quan, bên trong vốn có của sv, là cái để phân biệt nó với sự vật khác: H2O= 2H +1O, Lưu Bị, Trương Phi, Vân trường, Tào tháo

− Mỗi sv được cấu thành vô vàn yếu tố, thuộc tính, vì thế chất của sv là sự tổng hợp của các yếu tố, thuộc tính cấu thành sv

− Mỗi yếu tố, mỗi thuộc tính có thể được coi là 1 chất của sv, vì thế sv có vô vàn chất.

− Chất chỉ được bộc lộ thông qua quan hệ với sv khác.

− Chất không chỉ được tạo nên từ các yếu tố cấu thành sv mà còn được tạo thành từ cách sắp xếp của các yếu tố ấy (than chì, 1 kị binh . . . ) ví dụ về chất:1.2.3, H2O, H2, O2, NA. . CMVS, CMTS. . .

2. Khái niệm lượng

− ĐN: là một phạm trù TH dùng để chỉ tính quy định vốn có của sv, nó biểu thị số lượng các thuộc tính, tập hợp các bộ phận, quy mô, trình độ, nhịp điệu vận động biến đổi của sv

Phân tích:

− Lượng là cái khách quan vốn có của sv

− Một sv có vô vàn thông số về lượng

− Lượng nói lên kích thước ngắn, dài, quy mô to, nhỏ, tập hợp số ít, nhiều, trình độ cao, thấp, mức độ nặng, nhẹ, tốc độ nhanh chậm, màu sắc đậm, nhạt của sv.

Các ví dụ: người sống 100 tuổi, VN 4000 năm lịch sử, ôtô 60 kmm/s. . .

3. Quan hệ biện chứng giữa chất và lượng

− Mỗi sv là sự thống nhất hữu cơ giữa hai mặt chất và lượng, chúng không tách rời nhau.

− Mọi sự biến đổi trong thế giới bao giờ cũng bắt nguồn từ sự thay đổi về lượng. Biến đổi về lượng diễn ra trong độ, theo cách tăng dần hoặc giảm dần.

− Độ là khoảng giới hạn mà ở đó vị trí biến đổi về lượng chưa dẫn tới sự thay đổi căn bản về chất.

− Mọi cái đều có độ của: bao nhiêu tuổi, nặng bao nhiêu ký, cao bao nhiêu, một ôtô sức tải bao nhiêu, nặng bao nhiêu? Tốc độ bao nhiêu, tồn tại bao nhiêu năm...

− Sự biến đổi về lượng tới hết hạn độ của nó thì dẫn ra sự thay đổi về chất của sv: già néo -> đứt dây, con giun xéo lắm củng quằn, quá tải tkinh ->tkinh, ăn uống làm việc có độ, huy động sức dân quá mức à biểu tình.

− Điểm nút: thời điểm xảy ra bước nhảy gọi là điểm nút. Ở đó bất kỳ sự thay đổi về lượng nào cũng dẫn tới sự thay đổi về chất, chất cũ à chất mới, xảy ra sự đứt đoạn của sự tiến triển về lượng

− Đặc điểm quá trình lượng đổi: là diễn ra từ từ, dần dần, từ ít đến nhiều, thấp đến cao, hẹp đến rộng, thường khó phát hiện, khó dự báo kết quả cuối cùng.

− Ví dụ một đống ta lấy một hạt à hạt, nhặt tóc à hói (vợ già nhặt tóc xanh, vợ trẻ nhặt tóc trắng, miệng ăn núi lở, có công mài sắt có ngày nên kim, mưa dầm thấm lâu, không có việc gì khó chỉ sợ lòng không bền. . . .,

− Sv mới ra đời lại quy định 1 lượng mới phù hợp với nó, là lượng mới lại tiếp tục biến đổi, đến điểm nút lại xây ra bước nhảy mới. Cứ như vậy. . . tạo ra đường nút vô tận lên cho sv mới luôn ra đời thay thế sv cũ.

Lưu ý:

− Có những biến đổi về lượng dẫn ngay đến sự thay đổi về chất: nguyên tử mất e thì biến thành ion, các chất phóng xạ bắn ra các hạt anpha, bêta đều tạo ra thành chất mới.

− Có những biến đổi về lượng chưa dẫn ngay đến những biến đổi về chất.

4. Chiều ngược lại của quy luật

− Chất mới ra đời lại quy định một lượng mới phù hợp với nó để có sự thống nhất giữa lượng và chất mới.

− Lượng mới lại thay đổi với quy mô và nhịp điệu mới.

Ý nghĩa

1. Mọi sự thay đổi đều từ sự thay đổi về lượng, do đó muốn thay đổi về chất thì cần có bước đi, cách làm thích hợp tích lũy tuần tự về lượng, chống tư tưởng nôn nóng, tả khuynh đốt cháy giai đoạn, muốn nhảy vọt ngay về chất mà không chú trọng tích lũy về lượng (năng nhặt chật bị, nước chảy đá mòn, kiến tha lâu . . .) Bác Hồ lập TNCM đồng chí hội, đảng cộng sản à mặt trận việt Minh à việt nam tuyên truyền giải phóng quân à quân đội nhân dân việt nam

2. cần khắc phục tư tưởng bảo thủ hữu khuynh trì tuệ ngại khó ngại khổ, không phải thực hiện bước nhảy khi lượng đã được tích lũy đầy đủ

3. phải có thái độ khách quan khoa học trong thực hiện bước nhảy

- Quy luật tự nhiên tự thực hiện

- Quy luật xã hội chỉ được thực hiện thông qua hoạt động có ý thức và con người, vì thế bước nhảy trong xã hội còn thuộc vào nhân tố chủ quan. Nhân tố chủ quan còn phải xác định đúng quy mô, nhịp độ bước nhảy, chống chủ quan duy ý chí.

6. Thực tiễn là gì ? vài trò của thực tiễn đối với nhận thức

1. Phạm trù thực tiễn

a. Định nghĩa

− Thực tiễn là một phạm trù TH chỉ toàn bộ những hoạt động vật chất có tính lịch sử XH của con người nhằm cải biến TN, XH.

− Hoạt động thực tiễn là hoạt động vật chất của con người: bản chất của hoạt động thực tiễn là sự tác động qua lại giữa CT và KT. Trong đó cả CT và KT đều là những đối tượng vật chất. Ở đó chủ thể tác động chủ động; có mục đích vào KT, biến đổi KT cho phù hợp nhu cầu của mình, quá trình này không chỉ biến đổi KT mà biến đổi cả bản thân chủ thể.

− Hoạt động thực tiễn là hoạt động lịch sử: vì nó là hoạt động cơ bản của loài người trong sự phát triển lịch sử, là phương thức tồn tại cơ bản của loài người.

− Hoạt động thực tiễn là hoạt động XH, vì nó là hoạt động phổ biến của XH loài người.

b. Các hình thức hoạt động thực tiễn

− Thực tiễn là lao động sản xuất của cải vật chất: đây là hình thức cơ bản nhất, giữ vai trò quyết định, chi phối các hoạt động khác còn lại như hoạt động tinh thần, tư tưởng, lý luận, đấu tranh giai cấp, thực nghiệm XH,VH, biểu diễn nghệ thuật, TH ,TG, đạo đức…. là hoạt động biến vượn thành người, tạo ra các điều kiện cơ bản cho sự tồn tại và phát triển của XH.

− Thực tiễn là hoạt động cải biến XH: 1 hình thức cao nhất của hoạt động vật chất gồm đấu tranh giai cấp, đấu tranh giải phóng dân tộc, đấu tranh cho hòa bình ….. làm cho XH ngày càng tiến bộ.

− Thực nghiệm khoa học: là hình thức đặc biệt của hoạt động thực tiễn. Đó là hoạt động được diễn ra trong điều kiện nhân tạo nhằm nhận thức và cải biến TN, XH.

− Các KH có vai trò to lớn trong việc nhận thức, tạo ra các phát minh KH và biến những phát minh thành các giải pháp công nghệ, nghị lực, năng lực, vật liệu mới phục vụ cho sản xuất, đời sống.

2. Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức

− Thực tiễn có 2 chức năng quan trọng:

− Chuyển cái tinh thần thành cái vật chất: khách quan hoá chủ quan.

− Chuyển cái vật chất thành cái tinh thần: chủ quan hoá khách quan.

a. Thực tiễn là cơ sở, động lực của nhận thức

− Nhận thức ngay từ đầu đã xuất phát từ thực tiễn, do thực tiễn quy định. Chính do yêu cầu sản xuất vật chất và đấu tranh cải tạo XH buộc con người phải nhận thức thế giới. Nhờ có thực tiễn mà con người nhận thức ngày càng sâu sắc, đầy đủ thế giới xung quanh.

− Cách thức nhận thức: thực tiễn là tác động của con người vào đối tượng, buộc đối tượng bộc lộ những thuộc tính, kết cấu, quy luật, trên cơ sở đó con người nhận thức chúng. Và nhận thức là nắm bắt bản chất, quy luật, thuộc tính kết cấu của SV.

− Thực tiễn làm cho giác quan con người ngày càng phát triển hoàn thiện.

− Thực tiễn tạo ra những công cụ phương tiện hiện đại giúp cho năng suất lao động tăng lên, KH không ngừng phát triển như kính hiển vi, vi tính, tàu vũ trụ …

− AGHEN “từ trước tới nay, KHTN cũng như TN hoàn toàn coi thường ảnh hưởng của hoạt động con người đối với tư duy của họ. Hai môn ấy, một mặt chỉ biết có TN, mặt khác chỉ biết có tư tưởng. nhưng chính người ta biến đổi tự nhiên . . . là cơ sở chủ yếu và trực tiếp nhất của tư duy con người và trí tuệ con người đã phát triển song song với việc người ta học cải biến TN”

b. Thực tiễn là mục đích của nhận thức

− Những tri thức khoa học chỉ đúng khi chúng được vận dụng vào thực tiễn.

− Mục đích cuối cùng của nhận thức không phải là bản thân tri thức, mà là để cải tạo tự nhiên, xã hội đáp ứng cho nhu cầu của con người.

− Thực tiễn nêu ra những vấn đề cho nhận thức hướng tới giải đáp, nhờ đó các ngành khoa học ngày càng phát triển

− Thực tiễn cũng tạo ra những phương tiện cần thiết giúp cho việc nghiên cứu khoa học, đem lại những tài liệu, dữ kiện giúp tổng kết, khái quát hình thành lý luận

c. Thực tiễn là tiêu chuẩn để kiểm tra tri thức, là tiêu chuẩn của chân lý

− Chỉ có thể đem những tri thức thu nhận được kiểm nghiệm qua thực tiễn mới thấy rõ tính sai lầm hay đúng đắn của chúng

− Lênin: “Quan điểm về đời sống, về thực tiễn phải là quan điểm thứ nhất và cơ bản của lý luận và nhận thức”.

7. Thế nào là LLSX, QHSX? ; Quy luật QHSX phù hợp với trình độ của LLSX. Liên hệ với Đảng ta vận dụng quy luật này trong quá trình đổi mới đất nước như thế nào

Lực lượng sản xuất

− Là sự thống nhất hữu cơ giữa TLSX, trước hết là công cụ sản xuất và người lao động với những tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng và thói quen lao động sản xuất ra của cải vật chất.

− Là kết quả của năng lực thực tiễn của con người trong việc chinh phục giới TN.

− Là tiêu chuẩn khách quan để phân biệt các thời đại KT – XH khác nhau trong lịch sử.

Người lao động:

− Là người sáng tạo, cải tiến, sử dụng công cụ để sản xuất của cải vật chất. Sản xuất phụ thuộc không chỉ vào tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng, thói quen mà còn vào động cơ, nhu cầu và hứng thú của người lao động. Bởi vậy người lao động là nhân tố hàng đầu của LLSX. “LLSX hàng đầu của toàn thể nhân loại là người CN, người lao động”.

Công cụ sản xuất:

− Là yếu tố cơ bản của sản xuất, gồm vật thể hoặc phức hợp vật thể có tác dụng dẫn truyền tác động của con người vào đối tượng lao động, làm tăng hiệu ứng của tác động đó; là hệ thống xương cốt và bắp thịt của sản xuất; là cái luôn được chú trọng cải tiến nên ngày càng tinh vi, hiện đại, nhằm giảm nhẹ nặng nhọc và tăng năng suất lao động.

− Khi công cụ được cải tiến thì tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng lao động của người lao động cũng phát triển, hoàn thiện, ngành nghề sản xuất mới ra đời, phân công lao động được mở rộng.

− Năng suất lao động XH là thước đo trình độ phát triển của LLSX, nhân tố quan trọng nhất cho sự thắng lợi của một trật tự XH mới.

− “Xét đến cùng thì năng suất lao động là cái quan trọng nhất, chủ yếu nhất cho thắng lợi cũ của chế độ XH mới. CNTB đã tạo ra một năng suất lao động chưa từng có dưới chế độ nông nô. CNTB có thể bị đánh bại hẳn và sẽ bị đánh bại vì CNXH tạo ra một năng suất lao động mới cao hơn nhiều”.

− Ngày nay KHKT bằng LLSX trực tiếp, được vật hóa bằng công nghệ mới, vật liệu, nguyên liệu, năng lượng mới, thành phương pháp lao động, phương pháp quản lý mới và những người lao động kiểu mới làm cho LLSX có sự nhảy vọt về chất.

Quan hệ sản xuất

− Là quan hệ giữa người và người trong sản xuất.

− Quan hệ sản xuất là quan hệ vật chất, kết quả độc lập với ý thức của con người.

− Quan hệ sản xuất có 3 mặt cơ bản: Quan hệ sở hữu, quan hệ tổ chức quản lý sản xuất; quan hệ phân phối kết quả sản xuất.

− 3 mặt quan hệ đó có sự liên hệ và tác động qua lại lẫn nhau, trong đó quan hệ sở hữu TLSX giữ vai trò quyế́t định đối với 2 quan hệ còn lại. Quan hệ tổ chức quản lý sản xuất và phân phối có vai trò quan trọng có thể tác động trở lại quan hệ sở hữu theo hướng củng cố tăng cường hay làm biến dạng xói mòn nó.

− “Ai, giai cấp nào làm chủ sở hữu TLSX thì người đó, giai cấp đó làm chủ trong việc tổ chức điều hành quản lý SX và làm chủ trong việc phân phối kết quả sản xuất.

− Quan hệ sở hữu TLSX có 2 hình thức cơ bản:

+ Sở hữu tư nhân.

+ Sở hữu XH.

QHSX phù hợp với trình độ LLSX

a.LLSX quyết định QHSX

− LLSX và QHSX là 2 mặt độc lập của PTSX, chúng tác động qua lại lẫn nhau một cách biện chứng hình thành quy luật xuyên suốt chiều dài lịch sử nhân loại. Đó là quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của LLSX.

− Trong PTSX thì LLSX là yếu tố động nhất, CM nhất, thường xuyên biến đổi nhất, nó thường phát triển vượt trước QHSX, còn QHSX thường ổn định và vì thế có xu hướng lạc hậu so với LLSX.

− Khi LLSX đã biến đổi, phát triển lên một trình độ mới cao hơn, mà QHSX biến đổi không kịp sẽ nảy sinh mâu thuẫn với LLSX đã phát triển và kìm hãm sự phát triển của LLSX.

− Mâu thuẫn này sớm muộn sẽ được giải quyết bằng cách xóa bỏ QHSX lỗi thời, thiết lập QHSX mới cho phù hợp với LLSX đã phát triển.

− Xóa bỏ QHSX lỗi thời, thiết lập QHSX mới cũng có nghĩa là diệt vong của PTSX cũ và ra đời của PTSX mới.

− Trong XH có giai cấp đối kháng, mâu thuẫn giữa LLSX mới với QHSX cũ thường được biểu hiện về mặt XH thành mâu thuẫn giữa giai cấp bị trị, bị bóc lột - đại diện cho LLSX mới và giai cấp thống trị, bóc lột đại biểu cho QHSX lỗi thời. Cuộc đấu tranh giai cấp phát triển tới đỉnh cao dẫn tới CMXH, đưa giai cấp CM tiến bộ đại biểu cho LLSX tiến bộ lên cầm quyền.

− Quy luật cơ bản này tác động làm cho XH phát triển từ hình thái kinh tế-xã hội thấp lên hình thái kinh tế-xã hội cao hơn.

b.QHSX tác động ngược lại LLSX

− QHSX là hình thức XH của sản xuất mà các LLSX dựa vào đó phát triển.

− QHSX tác động lại LLSX theo 2 hướng:

+ Nếu phù hợp với LLSX thì QHSX mở đường, thúc đẩy LLSX phát triển.

+ Nếu QHSX lạc hậu, lỗi thời sẽ trở thành xiềng xích trói buộc, kìm hãm LLSX. Song sự kìm hãm này chỉ là tạm thời, tất yếu cuối cùng nó sẽ bị thay thế bởi QHSX mới.

− Nguyên nhân của sự kìm hãm là vì QHSX quy định mục đích của SX, quy định hệ thống tổ chức quản lý điều hành SX và quy định phương thức phân phối kết quả SX. Do đó nó có thể tạo ra sự năng nổ, tích cực hay hạn chế khả năng đó của người lao động

Liện hệ với Đảng ta trong vận dụng quy luật này

− Sự sụp đổ của CNXH ở Đông Âu, Liên Xô có nguyên nhân không vận dụng đúng quy luật này.

− Nước ta quá độ lên CNXH bỏ qua chế độ TBCN để phát triển LLSX. Đảng ta chủ trương phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, nhiều hình thức sinh hoạt, nhiều hình thức tổ chức quản lý và phân phối,… Nhờ đó đã khai thác các tiềm năng phát triển LLSX.

8. Thế nào là cơ sở hạ tầng, kiếntrúc thượng tầng? mối quan hệ biện chứng giữa CSHT và KTTT. CSHT và KTTT trong thời kì quá độ lên CNXH ở nước ta hiện nay như thế nào

Cơ sở hạ tầng

− Là toàn bộ những QHSX hợp thành cơ cấu kinh tế của một hình thái KT-XH nhất định.

− CSHT của hình thái KT-XH thường bao gồm 3 loại QHSX đồng thời cùng tồn tại.

+ QHSX thống trị

+ QHSX tàn dư

+ QHSX mầm móng

− CSHT bao gồm nền kinh tế nhiều thành phần

− Đặc trưng của CSHT là do QHSX thống trị quyết định; QHSX thống trị giữ vai trò chỉ đạo, chi phối các thành phần kinh tế và các kiểu QHSX còn lại, nó tác động trực tiếp tới xu hướng chung của đời sống KT XH.

− Trong XH có giai cấp đối kháng thì CSHT cũng có tính chất đối kháng và xung đột giai cấp.

Kiến trúc thượng tầng

− Là toàn bộ những QĐ, tư tưởng về CT, tư tưởng, PQ, đạo đức, TG, nghệ thuật,… và các thể chế tương ứng như Nhà nước, Đảng phái, đoàn thể, giáo hội,… được hình thành trên một CSHT nhất định.

− Mỗi yếu tố của KTTT có đặc điểm và quy luật phát triển riêng, nhưng không tách rời nhau, mà liên hệ tác động lẫn nhau và đều nảy sinh từ CSHT và phản ánh CSHT.

− Các tổ chức CT, pháp luật liên hệ trực tiếp với CSHT; các yếu tố khác như TH, nghệ thuật, TG liên hệ gián tiếp với CSHT và ở xa CSHT.

− (Ngôn ngữ, KHTN không hình thành trên CSHT, mà ra đời từ sớm do nhu cầu phát triển sản xuất, sự thay đổi của chúng không bị quyết định của CSHT.)

− Trong XH có giai cấp đối kháng, thì KTTT cũng mang tính chất đối kháng, phản ánh đối kháng của CSHT và cuộc đấu tranh tư tưởng của các giai cấp đối kháng.

− Trong KTTT thì nhà nước là tổ chức có quyền lực mạnh mẽ nhất - là công cụ của giai cấp thống trị, làm cho tư tưởng của giai cấp thống trị thống trị toàn XH.

− Giai cấp nào thống trị về kinh tế thì nắm giữ chính quyền nhà nước và hệ tư tưởng của giai cấp đó cũng là hệ tư tưởng thống trị, nó tác động tới toàn bộ đời sống tinh thần của XH.

Quan hệ biện chứng

a.CSHT quyết định KTTT

− CSHT nào, QHSX nào thì sinh ra KTTT đó.

− Giai cấp nào chiếm địa vị thống trị về kinh tế thì cũng chiếm được vị trí trong đời sống tinh thần.

− Mâu thuẫn về kinh tế quyết định mâu thuẫn về tư tưởng.

− Mọi thể chế, QĐ, tư tưởng không có nguồn gốc tự thân mà đều trực hoặc gián tiếp do CSHT sinh ra và quyết định, khi CSHT biến đổi thì sớm muộn KTTT cũng biến đổi theo.

− Ví dụ QHSX thống trị bị xóa bỏ thì nhà nước bị thủ tiêu, pháp luật bị phủ định, triết học, tôn giáo, đạo đức cũng biến đổi,… CSHT mới ra đời thì KTTT mới cũng ra đời. Những bộ phận của KTTT cũ được giai cấp mới lên lãnh đạo kế thừa thì nó không mất đi.

b.Tác động trở lại của KTTT đối với CSHT

− Các yếu tố của KTTTcó sự tác động lẫn nhau và tác động lại CSHT.

+ KTTT có chức năng duy trì, củng cố, bảo vệ và phát triển CSHT sinh ra nó.

+ Trong các bộ phận của KTTT, nhà nước giữ vai trò đặc biệt quan trọng, có tác dụng to lớn trong việc bảo vệ QHSX thống trị bằng cách sử dụng luật pháp, kể cả bạo lực.

+ Các bộ phận của KTTT như triết học, đạo đức, TG, nghệ thuật,… đều tác động lại CSHT bằng nhiều hình thức khác, nhưng thường thông qua nhà nước và pháp luật mới phát huy tác dụng rõ rệt.

− KTTT tiến bộ thì thúc đẩy KT-XH phát triển và ngược lại.

Liên hệ với NN XHCN

− CSHT: CSHT ở Việt Nam gồm nhiều thành phần kinh tế, nhiều QHSX, tạo ra sự không đồng nhất về bản chất kinh tế; tồn tại nhiều loại quy luật kinh tế (quy luật kinh tế XHVN, quy luật KTSX hàng hóa nhỏ, quy luật KTTBCN).

− Nhà nước khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển theo pháp luật, trong đó kinh tế nhà nước và hợp tác từng bước vươn lên giữ vai trò chủ đạo để thu hút, lôi kéo, định hướng các thành phần khác…

− KTTT: Trong thời kỳ quá độ lên CNXH KTTT ở Việt Nam thì các QĐ, tư tưởng thống trị XH là CN Mác Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng tinh thần của XH. Đây là những tư tưởng CM nhất, KH nhất, tiến bộ nhất nhằm giải phóng người lao động khỏi mọi áp bức, bất công XH.

+ Nhà nước là nhà nước XHCN của dân, do dân, vì dân. Hệ thống chính trị mang bản chất của giai cấp công nhân do Đảng Cộng Sản lãnh đạo, bảo đảm cho nhân dân lao động thật sự là người làm chủ XH.

+ Các tổ chức, thiết chế, lực lượng XH tham gia vào hệ thống CT hướng vào mục tiêu chung vì sự nghiệp dân giàu …

9. Trình bày định nghĩa giai cấp của Lê-nin và các đặc trưng của giai cấp. Tại sao nói đấu tranh giai cấp là một động lực thúc đẩy xã hội có giai cấp phát triển; Thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta như thế nào

Định nghĩa giai cấp

“Người ta gọi là giai cấp những tập đoàn to lớn gồm người khác về địa vị của họ trong một hệ thống SX xã hội nhất định, khác nhau về quan hệ của họ (thường thì quan hệ này được pháp luật quy định và thừa nhận) đối với những TLSX, về vai trò của họ trong tổ chức lao động XH, và như vậy là khác nhau về cách thức hưởng thụ và về phần của cải hoặc ít hoặc nhiều mà họ được hưởng. Giai cấp là những tập đoàn người, mà tập đoàn này có thể chiếm đoạt lao động của tập đoàn khác, do chỗ các tập đoàn có địa vị khác nhau trong một chế độ KT-XH nhất định”.

Các đặc trưng

− Giai cấp là những tập đoàn người có địa vị khác nhau trong SX: Trong SX có người làm chủ, người làm thuê, không bình đẳng.

+ Giai cấp là những tập đoàn người khác về quyền sở hữu TLSX: có người sở hữu, có người không sở hữu TLSX.

+ Giai cấp là những tập đoàn người khác nhau về vai trò trong tổ chức lao động xã hội.

+ Giai cấp là những tập đoàn người khác nhau về phương thức và quy mô thu nhập.

− Các đặc trưng nêu trên liên hệ mật thiết với nhau, trong đó đặc trưng thứ hai là cơ bản, nó chi phối các đặc trưng còn lại, quy định buộc chặt giai cấp.

− Bản chất giai cấp XH chi phối toàn bộ đời sống XH cả về KT, CT, VH, XH, tư tưởng… không có CT, tư tưởng đạo đức chung cho cả XH.

− Phân chia giai cấp dẫn đến sự đối lập giữa nông thôn và thành thị, lao động trí óc và lao động chân tay.

Đấu tranh giai cấp là một động lực thúc đẩy xã hội phát triển

− Đấu tranh giai cấp là cuộc đấu tranh giữa những giai cấp mà lợi ích căn bản đối lập với nhau, không thể điều hòa được.

− Đấu tranh giai cấp là quy luật phổ biến trong XH có giai cấp đối kháng: trong XH nô lệ giai cấp chủ nô bóc lột những người nô lệ dưới hình thức nô dịch, cưỡng bức trực tiếp, trong XH phong kiến thì giai cấp địa chủ phong kiến quý tộc bóc lột những người nông dân tá điền thông qua tô tức cho vay nặng lãi, trong XH TB thì giai cấp tư sản bóc lột công nhân thông qua giá trị thặng dư

− Đấu tranh giai cấp là một động lực thúc đẩy XH phát triển (mâu thuẫn được giải quyết, XH mới ra đời thay XH cũ)

− Cội nguồn của mâu thuẫn giai cấp XH xuất phát từ kinh tế. Đó là xung đột giữa LLSX tiên tiến với QHSX lỗi thời.

− Mâu thuẫn này được biểu hiện về mặt XH thành mâu thuẫn đối kháng giữa giai cấp CM đại biểu cho LLSX tiến bộ với giai cấp thống trị bóc lột, đại biểu cho QHSX lỗi thời, nhưng đang thống trị XH.

− Cuộc đấu tranh của giai cấp bị áp bức bóc lột chống lại giai cấp thống trị bóc lột, mà đỉnh cao là CM XH làm cho QHSX cùng với giai cấp thống trị bóc lột bị xóa bỏ thay bằng QHSX và giai cấp thống trị mới.

− Đấu tranh giai cấp là động lực phát triển XH không chỉ trong thời kỳ CM XH, mà cả trong hòa bình.

− Đấu tranh giai cấp có tác dụng không chỉ xóa bỏ các lực lượng phản động, cải tạo XH mà còn cải tạo cả bản thân giai cấp CM.

− Đấu tranh giai cấp là quy luật chung của mọi XH có giai cấp, song có sự biểu hiện đặc thù trong từng XH cụ thể, do tương quan lực lượng của các giai cấp và tính chất của sự thống trị quyết định.

− Hiện nay mâu thuẫn giai cấp lắng xuống là nhờ những cải cách tiến bộ nhất định ở một số nước và kết quả đấu tranh của các giai cấp CM của các nước trên thế giới.

Thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta

− Ở Việt Nam, đấu tranh giai cấp trong giai đoạn quá độ hiện nay cũng là một tất yếu.

− Nội dung chủ yếu của đấu tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay ở nước ta là thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục tình trạng nước nghèo, kém phát triển, thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức, bất công, đấu tranh ngăn chặn, khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái, đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch; bảo vệ độc lập dân tộc, xây dựng nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh, nhân dân hạnh phúc. Đồng thời Đảng ta cũng khẳng định: Động lực chủ yếu để phát triển đất nước là đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở liên minh giữa công nhân với nông dân và trí thức do Đảng lãnh đạo, kết hợp hài hoà các lợi ích cá nhân, tập thể và xã hội, phát huy mọi tiềm năng và nguồn lực của các thành phần kinh tế, của toàn xã hội.

10. Trình bày nguồn gốc, bản chất, đặt trưng, chức năng của Nhà nước, liên hệ với Nhà nước XHCN

Nguồn gốc, bản chất, đặt trưng, chức năng

a.Nguồn gốc và bản chất nhà nước

Nguồn gốc Nhà nước

− Nhà nước là vấn đề phức tạp, và có nhiều quan điểm khác nhau về nhà nước:

+ Nhà nước bản chất thần thánh (Oguynstang, Tômat Dacanh)

+ Nhà nước là kết quả của khế ước xh.

+ Nhà nước là tổ chức phúc lợi chung, siêu giai cấp, trên, ngoài giai cấp.

− CN Mac Lê nin cho rằng: nhà nước là 1 phạm trù lịch sử.

+ XH không phải khi nào cũng cần có nhà nước

+ Nhà nước chỉ ra đời và tồn tại khi môi truờng giai cấp phát triển đến mức không thể điều hòa.

+ Xã hội nguyên thủy chưa có nhà nước. Tổ chức xã hội là thị tộc, bộ lạc, đứng đầu là tộc trưởng, hội đồng tộc trưởng thay mặt dân coi sóc công việc chung do dân bầu ra và bãi miễn, trong tay họ không có công cụ cưỡng bức nào, quyền hành của họ không mang tính chất cai trị.

+ Sự phát triển của LLSX cuối chế độ công xã nguyên thủy làm cho chế độ tư hữu ra đời và phận hóa XH bằng những giai cấp đối kháng lợi ích.

+ Cuộc đấu tranh giữa các giai cấp diễn ra ngày càng quyết liệt không thể điều hòa. Để bảo vệ lợi ích của giai cấp mình, đàn áp sự phản kháng của giai cấp nô lệ, giai cấp chủ nô lập ra bộ máy làm chức năng đàn áp, bạo lực. Đó là nhà nước.

− LêNin : “Nhà nước là sản phẫm và biểu hiện của những môi trường giai cấp không thể điều hòa được. Bất cứ ở đâu, hễ lúc nào và chừng mực nào mà về mặt khách quan,những mâu thuẫn giai cấp không thể điều hòa được thì nhà nước xuất hiện. Và ngược lại, sự tồn tại của nhà nước chứng tỏ rằng, những môi trường giai cấp là không thể điều hòa được.”

− Mở rộng “nhà nước xuất hiện và tồn tại không do ý muốn chủ quan của 1 cá nhân hay 1 giai cấp nào. Trái lại, sự ra đời của nhà nước là 1 tất yếu khách quan để khống chế những đối kháng giai cấp” để làm “dịu” xung đột XH, làm cho sự xung đột giai cấp diễn ra trong vòng trật tự, “trật tự đó là cần thiết để duy trì chế độ kinh tế, trong đó giai cấp này bốc lột giai cấp khác”

− Các nhà nước kế tiếp nhau trong lịch sử:

+ Nhà nước chiếm hữu nô lệ

+ Nhà nước phong kiến

+ Nhà nước TS

+ Nhà nước XHCN

Bản chất nhà nước

− Giai cấp lập ra và sử dụng bộ máy nhà nước là giai cấp có thế lực nhất trong xh, nó nắm trong tay sức mạnh kinh tế, là chủ sở hữu TLSX.

− Ăng-Ghen: “nhà nước chẳng qua là bộ máy trấn áp, bạo lực của giai cấp này đối với giai cấp khác, điều đó trong chế độ cộng hòa dân chủ cũng hoàn toàn giống như trong chế độ quân chủ vậy.”

− Rõ ràng nhà nước không phải là kẻ công bằng, bảo vệ lợi ích của các giai cấp cho cả giai cấp bóc lột và bị bóc lột, mà là 1 tổ chức công cụ bạo lực nhằm hợp pháp hóa và củng cố sự áp bức của giai cấp thống trị đối với quần chúng lao động.

− Đó là nhà nước nguyên nghĩa, nhà nước theo nghĩa đen của nó.

b.Đặc trưng của nhà nước

− Đó là sự thiết lập 1 tổ chức quyền lực công cộng đối lập với xh, bao gồm:

+ Bộ máy công chức thường trực làm nhiệm vụ hành chính

+ Lực lượng vũ trang: quyết định, hiến binh, cảnh sát, nhà tù, trại giam, trại tập trung, chúa ngục. Các cơ quan này từ XH mà ra nhưng ngày càng thoát ly và đối lập với XH. Quyền lực nhà nước chủ yếu dựa vào sức mạnh cưỡng chế của pháp luật.

− Quản lý dân cư trên 1 vùng lãnh thổ nhất định: tổ chức nhà nước gắn liền với việc phân chia dân cư theo phạm vi lãnh thổ cư tán. Nghĩa là quyền lực của nhà nước có hiệu lực với mỗi thành viên trong 1 biên giới quốc gia.

− Nhà nước đặt ra chế độ thuế khóa - 1 hình thức đóng góp cưỡng bức để nuôi sống bộ máy cai trị.

c.Chức năng của nhà nước

− Nhà nước có 2 chức năng: đối nội và đối ngoại.

Chức năng đối nội:

+ Chủ yếu là trấn áp, bạo lực để bảo vệ địa vị thống trị của giai cấp bóc lột

+ Đàn áp các cuộc cách mạng của quần chúng

+ Sử dụng bộ máy truyền thông, các cơ quan VH, GD, các tổ chức XH, làm cho tư tưởng, tổ chức của giai cấp thống trị thống trị XH.

− Chức năng đối ngoại: chủ yếu là bảo vệ và mở rộng lãnh thổ bằng các cuộc chiến tranh xâm lược nhau nhằm mở rộng sự thống trị của giai cấp bóc lột trong nước.

− Quan hệ giữa 2 chức năng: trong 2 chức năng thì chức năng đối nội là chủ yếu và quyết định vì:

+ Tính chất đường lối đối nội quyết định tính chất, đường lối đối ngoại

+ Ngoài ra nhà nước còn có chức năng công quyền như duy trì trật tự công cộng, xét xử những vụ tranh chấp thông thường trong XH, quản lý kinh tế, văn hóa.

Liên hệ NN XHCN

a.Tính tất yếu ra đời của nhà nước XHCN

− Đấu tranh giai cấp tất yếu dẫn đến CC VS

− XH TB là XH có giai cấp cuối cùng trong lịch sử, nó tạo ra các điều kiện, tiền đề kinh tế, CT, XH để phủ định bản thân nó, để nhà nước kiểu mới ra đời.

− Nhà nước TS không tự mất đi, mà phải thông qua cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp VS, bằng cách mạng VS thiết lập 1 nhà nước kiểu mới - nhà nước XHCN.

− Nhà nước XH chỉ là 1 nhà nước quá độ để đưa XH tới CNCS – 1 chế độ XH không còn giai cấp, không còn nhà nước, không còn áp lực bóc lột.

b.Vai trò của nhà nước XHCN

− Đè bẹp sự phản kháng của giai cấp thống trị phản động.

− Xây dựng kinh tế XHCN, xóa bỏ tình trạng người bóc lột người, phát huy sáng tạo nhân dân, thực hiện giai cấ́p XHCN, bản đảm quyền lực thuộc người dân.

− Củng cố quốc phòng chống lại âm mưu xâm lược của các thế lực thù địch.

− Mở rộng quan hệ quốc tế, tạo sức mạnh tổng hợp để đi lên.

c.Đặc điểm của nhà nước XHCN

− Là nhà nước của dân, do dân, vì dân, là công cụ để nhân dân lao động thực hiện quyền làm chủ dưới sự…. Về bản chất nó vẫn là bộ máy chuyên chính của giai cấp này đối với giai cấp khác như các nhà nước trước kia, song nó khác về chất, đó là nhà nước của đa số, chuyên chính thống trị, thiểu số bóc lột……. còn các nhà nước trước đây đều là nhà nước của thiểu số dùng để thống trị đa số. Nhân dân lao động sáng tạo ra nhà nước và mọi họat động của nhà nước đều phục vụ đời sống nhân dân. Về bản chất nó mang bản chất của giai cấp công nhân.

− Hai chức năng trấn áp bạo lực và tổ chức xây dựng gắn chặt nhau, trong đó chức năng tổ chức xây dựng là chủ yếu. Hai chức năng thống nhất nhau. Bản chất nhà nước XHCN không phải chủ yếu là bạo lực.

− Nhà nước XHCN là nhà nước thống nhất giữa tính quốc tế và tính dân tộc. Nhà nước XHCN đại diện chân chính duy nhất cho lợi ích các dân tộc trong nước. Song lợi ích dân tộc và lợi ích quốc tế không tách rời nhau do bản chất giai cấp công nhân chi phối, giai cấp công nhân có sứ mệnh lịch sử thế giới.

− Nhà nước XHCN là tổ chức thông qua đó Đảng của giai cấp công nhân thực hiện quyền lợi cùa mình đối với toàn bộ tiến trình phát triển XH. Đảng CS là lực lượng lãnh đạo nhà nước XHCN là nhân tố bảo đảm tính chất giai cấp công nhân của nhà nước XHCN.

11. Trình bày quan niện của chủ nghĩa Mác Lê-nin về bản chất con người

− Con người là 1 thể chế thống nhất giữa cái SV và cái XH “trên nền tảng sinh học của nó, trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hòa của các quan hệ XH.”

− Bản chất con người không phả̉i là cái gì trừu tượng vốn có, không phải cái gì đồng nhất tuyệt đối mà bao gồm 2 nguyên tố khác biệt: con người là sản phẩm của TN, con người là thực thể của XH, tách khỏi TN, đối lập với TN.

+ Con người do 3 loại quy luật chi phối

+ Các quy luật sinh học: 3 bản năng, sinh hữu hạn, tử bất kỳ; trao đổi chất, biến dị, đấu tranh, bảo đảm sự phù hợp có thể của môi trường.

+ Các quy luật XH: lao động SX; quan hệ giao tiếp XH bằng ngôn ngữ, QHSX thuộc LLSX…XH là con tàu, con người muốn trở thành con người thì phải bước lên con tàu đó, nghĩa là phải XH hóa bản chất của mình bằng cách học hỏi, nắm vững, tuân thủ các giá trị, chuẩn mực, quy tắc, khuôn mẫu, hành vi, vị thế, vị trí XH, các phong tục, tập quán, truyền thống mà XH đã hình thành, đồng thời là quan điểm hình thành bản chất, nhân cách con người.

− Các quy luật tâm lý, ý thức hình thành, phát triển trên nền tảng quy luật sinh học giúp con người nhận thức nhu cầu của mình và những gì mà XH có thể đáp ứng, thấy rằng không thể có tất cả những gì ta muốn, cuộc sống không chỉ có sung sướng mà còn có cả đau khổ. Không chỉ có tự do mà còn có cả cấm đoán; không chỉ có hưởng thụ mà còn có cả nghĩa vụ, trách nhiệm… Buộc con người điều chỉnh nội tâm để có hành vi cư xử phù hợp với quy phạm, pháp luật, đạo đức và quy tắc XH.

− Trong đời sống XH 3 loại quy luật trên không tách rời nhau mà hòa quyện, thống nhất với nhau tạo nên bản chất con người.

− Bản chất con người không phải là cái gì đã kết thúc, đã hoàn thiện 1 lần là xong mà là quá trình không ngừng hoàn thiện trước các lực lượng tự phát của TN, XH.

− XH là phương thức thỏa mãn nhu cầu sinh học của con người. Nhu cầu sinh học được thỏa mãn tốt làm cho con người tồn tại hợp lý hơn, nhờ đó mà thỏa mãn nhu cầu sinh học văn minh hơn. Bởi vậy con người vừa là sản phẩm vừa là chủ thể sáng tạo ra chính quá trình lịch sử đó.

12. Trình bày mối quan hệ giữa quần chúng nhân dân và lãnh tụ, vai trò của quần chúng nhân dân trong sự phát triền lịch sử

Mối quan hệ giữ QCND và lãnh tụ

− Quần chúng nhân dân và lãnh tụ đó là 2 yếu tố cơ bản tạo thành lực lượng cách mạng thúc đẩy lịch sử phát triển.

a.Quần chúng nhân dân

− Quần chúng nhân dân gồm những người trực tiếp lao động sản xuất của cải vật chất (hạt nhân), và những bộ phận dân chủ chống lại giai cấp thống trị, áp bức, bóc lột. Đó là những giai cấp, những lực lượng mà hoạt động của họ có vai trò thúc đẩy tiến bộ XH.

b.Vĩ nhân

− Từ trong quần chúng nhân dân bao giờ cũng xuất hiện những cá nhân kiệt xuất làm thủ lĩnh, định hướng và tạo thống nhất hành động của quần chúng được gọi là lãnh tụ.

− Lãnh tụ là người nắm được xu thế dân tộc, quốc tế, thời đại, quy luật khách quan, các vấn đề lý luận trong thực tiễn; nguyện hy sinh vì lợi ích quần chúng, đưa ra được đường lối chiến lược, hoạch định chương trình hành động, tổ chức, giáo dục, thuyết phục quần chúng, thống nhất hành động của quần chúng, hướng vào giải quyết các vấn đề then chốt…

− Nhờ đó lãnh tụ thúc đẩy nhanh tiến trình lịch sử. Song lãnh tụ cũng có thể làm giảm hiệu quả hành động CM của quần chúng nếu …. Thiếu tài kém đức.

− Không có lãnh tụ cho mọi thời đại vì vượt qua giới hạn của thời đại mình lãnh tụ có thể mất đi vai trò tiên phong.

− Sau khi hoàn thành chức năng lãnh đạo quần chúng lãnh tụ đi vào lịch sử

Vai trò của QCND trong sự phát triển lịch sử

a.Trước Mác

− Trước Mác các nhà tư tưởng không giải thích đúng vai trò của quần chúng và quan hệ giữa quần chúng và cá nhân trong lịch sử.

− CHDT cho rằng yntd, Thượng đế quy định sự thịnh suy XH; vua chúa anh hùng vĩ nhân quyết định sự phát triển của lịch sử; quần chúng nhân dân chỉ là phương tiện, công cụ, bầy cừu ngoan ngoãn, lực lượng tiêu cực mà các vĩ nhân cần đến để đạt mục đích của mình. XH được chia thành 2 hạng người Thượng lưu (cai trị đặc quyền, đặc lợi), Thứ dân (tôi tớ). Lý luận này biện hộ cho sự thống trị của giai cấp bóc lột.

b.CN Mác LêNin

− CN Mác-Lênin lần đầu tiên phát hiện ra vai trò quyết định của quần chúng nhân dân trong lịch sử và xác định đúng đắn mối quan hệ giữa quần chúng nhân dân và cá nhân trong lịch sử và khẳng định: quần chúng nhân dân là lực lượng chân chính sáng tạo ra lịch sử, lịch sử là lịch sử của những người lao động.

Hoạt động lao động sản xuất của quần chúng nhân dân là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của XH

− Loài người làm ra lịch sử của mình bắt đầu từ việc chế tạo ra công cụ, sản xuất của cải vật chất. Nhờ hoạt động này mà con vượn thành con người, lịch sử và XH hình thành.

− Trong sản xuất người lao động cải tiến công cụ để tăng năng suất lao động làm cho LLSX phát triển; nhờ LLSX phát triển loài người thay đổi QHSX, thay đổi PTSX và thay đổi toàn bộ đời sống XH.

− Hoạt động sản xuất không phải là hoạt động đơn độc mà là hoạt động của đông đảo những người lao động.

− Như vậy quần chúng nhân dân là người giữ vai trò quyết định trong lao động sản xuất vật chất và vì thế giữ vai trò quyết định tồn tại và phát triển của XH.

Quần chúng nhân dân là động lực cơ bản của mọi cuộc CM XH

− Trong XH có giai cấp, cuộc đấu tranh của quần chúng bị trị, bị bóc lột chống giai cấp thống trị bóc lột là động lực thúc đẩy XH phát triển.

− Quần chúng lao động là động lực, lực lượng của các cuộc CMXH.

− Trong CM tính sáng tạo của quần chúng được phát huy, các giai cấp thống trị bóc lột bị đánh đổ, XH cũ mất đi, XH mới ra đời.

− Như vậy, CM là sự nghiệp của quần chúng, không có quần chúng tham gia thì không có những chuyển biến CM trong lịch sử.

Quần chúng lao động là người sáng tạo ra các giá trị tinh thần

− Thông qua lao động và CM XH quần chúng sáng tạo ra các giá trị tinh thần: KH, văn học, nghệ thuật, tục ngữ, ca dao, dân ca, truyện thần thoại, cổ tích, truyền thuyết.

11/16/16

Câu hỏi và đáp án môn triết học Mác, Lê-nin

No comments:

Post a Comment

Phần mềm tiện ích