Hành vi tình dục của con người bị chi phối bởi một mục đích chính - đạt được sự thống nhất về tình dục. Các thay đổi về sinh lý và nội tạng diễn ra trong cơ thể con người khi giao hợp rất đa dạng. Các biểu hiện bên ngoài dưới dạng kích thích tình dục, sự cương cứng, phóng tinh và cực khoái - không phải là gì khác ngoài các phần riêng biệt trong hệ thống phản xa thống nhất về hành vi của con người.
Trong lúc giao hợp có thể chia làm vài thời kỳ nối tiếp nhau ở đàn ông cũng như ở đàn bà. Trong từng thời kỳ có những thay đổi nhất định trong các cơ quan sinh dục và trong cơ thể nói chung. Trong nhiều trường hợp nhiều giai đoạn có thể không xuất hiện. Chẳng hạn vì những nguyên nhân nào đó mà mất sự kích thích, thì giao hợp có thể kết thúc sớm không có giai đoạn cực khoái.
Trong giai đoạn hưng phấn cả hai người chủ yếu sử dụng các hành động vuốt ve ôm ấp, hôn, những lời yêu đương, sự đụng chạm tới cơ thể khoả thân. Các cơ quan sinh dục phát triển độ nhạy cảm, đặc biệt qui đầu dương vật và âm vật. Ở cửa vào âm đạo tiết dịch nhầy. Đàn ông bắt đầu sự cương cứng của dương vật, mặc dù độ cương cứng chưa đủ để đưa dương vật vào âm đạo
Nhân tố chủ yếu, cần thiết cho giao hợp là sự cương cứng của dương vật. Cương cứng - là quá trình phản xa có điều kiện. Dùng nỗ lực của ý chí không thể làm xuất hiện sự cương cứng được. Ngoài ra, càng tỏ ra cố làm cương cứng dương vật có thể làm tắt ngấm hoặc kìm hãm quá trình cương cứng.
Quá trình hưng phấn chuyển thành quá trình căng thẳng nhất về tình dục. Lúc đó sự cương cứng dương vật của đàn ông trở nên rõ hơn. Ở các mu nhỏ của phụ nữ dồn máu đến, làm phồng các
mu này to gấp vài lần so với bình thường và có màu đỏ sẫm. Thành âm đạo tiết ra dịch nhờn làm ướt âm đạo. Đàn ông ham muốn được đưa dương vật và âm đạo và đàn bà muốn được tiếp nhận dương vật.
Bắt đầu sự chuyển động của các cơ (dập) làm hưng phấn các vùng kích dục của cả hai người.Sự kích thích của âm vật diễn ra từ từ, chậm hơn nhiều so với sự cương cứng của dương vật đàn ông. Âm vật to dần lên và trở nên rất nhạy cảm. Yếu tố tâm lý rất quan trọng trong việc kích thích âm vật, nhiều khi việc kích thích đầu và vùng xunh quanh âm vật làm cho âm vật cương hơn so với yếu tố tâm lý.
Điều đó giải thích cho những trường hợp khi người phụ nữ đạt được sự cực khoái với người đàn ông được cô ta yêu hoặc lựa chọn. Trong lúc giao hợp ít có trường hợp dương vật cọ xát trực tiếp với âm vật (trừ trong tư thế "phụ nữ ở trên"). Nhưng thường thì sự cọ xát như vậy cũng chưa đủ nên cả đàn ông hoặc đàn bà phải có sự kích thích bổ sung đầu âm vật.
Các chuyển động giao hợp ngày càng tăng và bắt đầu giai đoạn khoái cực, trung bình từ lúc bắt đầu giao hợp cho tới lúc đạt được cực khoái thường là 3-4 phút. Nhưng đó cũng chỉ là số liệu tương đối, đôi khi đặc biệt khi gặp nhau sau một thời kỳ xa cách hoặc các cặp vợ chồng trẻ mới lấy nhau cực khoái có thể diễn ra nhanh hơn, đồng thời các cuộc giao hợp lại có thể làm dài thêm giai đoạn cực điểm tình dục.
Ở thời điểm cực khoái ở các cơ vùng hậu môn, tuyến nước đái hoặc vùng tiền tử cung của phụ nữ có hiện tương co lại tự nhiên. Có thể mặt đỏ lên, các tuyến vú cứng lại, đầu vú phồng lên, nhưng ngay sau khi đạt được cục khoái trở nên mềm. Nếu núm vú vẫn cứng, điều đó chứng tỏ người phụ nữ không đạt được cực khoái.
Trong cực khoái của phụ nữ cũng phân chia làm 3 thời kỳ. Ở thời kỳ đầu, kéo dài rất chớp nhoáng, dường như sự nhạy cảm có sự dừng lại, sau đó xuất hiệm cảm giác man mát hoặc tiết dịch. Hiện tượng đó giống như sự phóng tinh của phụ nữ. Sau đó chuyển sang thời kỳ hai bắt đầu vùng xương chậu. Sau đó lan ra khắp cơ thể cảm giác ấm nóng. Thời kỳ thứ ba bắt đầu sự co thắt tử cung và vùng xương chậu. Người ta cho rằng nếu người phụ nữ cảm thấy 8-12 lần co thắt là cực khoái mạnh còn từ 3-4 lần là cực khoái vừa phải.
Có hai dạng cực khoái khác nhau:
- Cực khoái do kích thích âm vật, do va chạm vào âm vật.
- Cực khoái do dương vật được đưa vào và chuyển động trong
âm đạo.
Nhưng điều đó không có nghĩa là khi cực khoái âm đạo không cầm tác động vào âm vật. Đa số phụ nữ cho rằng họ đạt được cực khoái mạnh nhất khi đồng thời đưa dương vật vào âm đạo và đồng thời kích thích âm vật hoặc các vùng kích dục khác. Vì thế khi người ta cho rằng 2 dạng cực khoái đối lập nhau là không đúng.
Khi giao hợp, ở vỏ não của thần kinh trung ương truyền đến nhiều kích thích khác nhau không những do tác động trực tiếp tới các vùng kích dục, mà còn do dáng vẻ bên ngoài của người bạn tình, các chuyển động, cử chỉ, giọng nói, lời lẽ của anh ta... Nhiều đôi vợ chồng thường sử dụng làn điệu hoặc bản nhạc quen thuộc để gợi cảm xúc hưng phấn. Tất cả điều đó cho ta biết rằng, hệ thống phản xạ có điều kiện có ý nghĩa rất quan trọng để đạt được cực khoái bằng sự vuốt ve, các nụ hôn hoặc sự ôm ấp mà không cần đưa dương vật vào âm đạo hoặc tác động tới âm vật.
Trong thời điểm cực khoái các cơ niệu đạo của đàn ông co thắt lại để đẩy tinh dịch ra ngoài. Tinh dịch phụt ra với khoảng cách 0,8 giây, sau 3-4 lần co thắt sức mạnh và tần số co thắt giảm dần. Tinh hoàn và bọng đái cũng tham gia giao hợp. Các cơ của bầu dái co lại, tinh hoàn được nâng lên do sự co lại tự nhiên của các cơ treo. Điều đó cho phép người đàn ông thực hiện việc phóng tinh đầy đủ hơn (trọn vẹn hơn).
Trong thời gian cực khoái, người đàn ông có cảm giác nhất định phải phóng tinh và không kìm giữ được. Trong thời điểm đó độ nhạy cảm dường như biến mất, sau đó xuất hiện khoái cảm rất rõ nét. Nếu việc phóng tinh đã bắt đầu thì bằng ý chí, người đàn ông cũng không thể ngăn cản được. Khoái cảm cao nhất đạt được nếu người đàn ông giao hợp với người phụ nữ anh ta yêu, khi tinh dịch được hồi phục lại đủ lượng cần thiết (khoảng 2-3 ngày sau lần phóng tinh sau cùng). Nếu người đàn ông sinh hoạt tình dục với khoảng cách quá ngắn thì khoái cảm của những lần phóng tinh về sau càng giảm sút hơn. Ở người phụ nữ thì những lần cực khoái càng về sau càng mãnh liệt hơn những lần trước.
Đạt được cực khoái sẽ đem lại cho cả hai người cảm giái thoải mái về cả tinh thần và thể chất. Nói một cách bóng bẩy như phụ nữ sau khi đạt được cực khoái nói: "Mỗi tế bào trong cơ thể tôi đều
được thoả mãn".
Ngược lại, trong khi giao hợp nếu không đạt được cực khoái, có thể làm giảm sự sảng khoái, tăng sự bực bội, gây ra những cảm giác khó chịu ở các cơ quan sinh dục. Khi cực khoái, trong cơ thể diễn ra những thay đổi rất quan trọng. Nhịp tim đôi lúc lên tới 180 nhịp/phút (giống như các vận động viên khi căng thẳng về thể lực) huyết áp tăng 40-80 mililit của cột đo bằng thủy ngân, tăng sự tuần hoàn của phổi...
Sau cực khoái đến giai đoạn phát triển ngược lại. Ở giai đoạn này xuất hiện sự thả lỏng của toàn bộ cơ thể, sự cương cứng mất đi, hơi thở trở lại bình thường, màu da trở lại như cũ, xuất hiện mong muốn được nghỉ ngơi. Sự đụng chạm tới các vùng kích dục có thể gây cảm giác khó chịu.
Khả năng hưng phấn tình dục tiếp theo mang tính cá thể, thường ở đàn ông hay xuất hiện sau khi đạt được cực khoái khoảng vài giờ. Tất cả các giai đoạn được miêu tả ở trên thường không phải lúc nào cũng được bộc lộ rõ nét, chúng có thể diễn ra rất nhanh và lập tức chuyển sang giai đoạn khác.
